Blijf jij je hele leven voor de klas staan? Veel startende docenten en andere onderwijsgevers geven aan dat dat niet het perspectief is dat zij voor ogen hebben. Maar ook collega’s die al langer in het onderwijs werken kunnen op een punt komen waarbij ze zich afvragen hoe ze verder zouden willen. Carrière maken is al lang geen ‘vies’ woord meer, ook niet in het onderwijs. Maar waar moet je dan aan denken? Voor de website loopbaanleraren is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden die er binnen het onderwijs zijn om je gezichtsveld te vergroten en/of diversiteit in werk aan te brengen.
Van beginner tot expert
Iedereen die begint in het onderwijs heeft na de opleiding nog veel te leren. Dat is ook het leuke van onderwijs. Het vak ontwikkelt zich, de doelgroep verandert omdat je met mensen werkt, het team verandert wellicht en misschien is de school ook in verandering. Dat hoort er allemaal bij. De groei van beginner –> naar een goeie docent en de doorgroei –> naar expert vraagt om ervaring en bewuste interventies.
Ontwikkelaar
Scholen hebben behoefte aan onderwijsontwikkelaars. Het kan betekenen dat er zelf lesmateriaal wordt geschreven of eigen projecten worden ontwikkeld. Ook kunnen vakken gecombineerd aangeboden worden, waar werk aan de winkel is. Dit maakt voor leraren hun vak vaak interessanter.
Eerstegraads
Opleiding kan ook een groei betekenen. Soms betekent dat een nieuw vak of een verdiepingsslag door ‘eerstegraads’ te gaan halen. Je verdiept daarmee je kennis van je vak en kunt bovendien alle klassen in het voortgezet onderwijs lesgeven. Daarmee wordt je loopbaan flexibeler. Eerstegraadsopleidingen worden door universiteiten aangeboden maar ook steeds vaker door hogescholen.
Vergroot je bereik
Wil je meer betekenen dan alleen voor je eigen klas? Dan zijn er veel manieren om je invloed te vergroten. Je kunt bijvoorbeeld een coachende rol op je nemen door collega’s of stagiairs te begeleiden. Ook kun je je vakgebied overstijgen door deel te nemen aan werkgroepen die zich bezighouden met onderwijsontwikkeling. Als je graag innoveert, kun je je richten op het ontwikkelen van nieuw lesmateriaal of nieuwe lesmethodes en deze kennis delen met collega’s. Daarnaast kun je je netwerk uitbreiden door samen te werken met andere scholen en kennisinstellingen.
Andere taken en rollen
Naast lesgeven zijn er verschillende extra rollen binnen een school. Je kunt specialist worden in een vakgebied, zoals ICT, taal- of gedragsontwikkeling. Ook is er de mogelijkheid om examentaken op je te nemen, leerlingen te begeleiden bij hun loopbaanoriëntatie of een rol te spelen in leerlingenzorg. Door je te verdiepen in aanvullende taken, vergroot je je kennis en vaardigheden en vergroot je de impact die je hebt op de school en de leerlingen. Voorbeelden:
- Specialist: Word bijvoorbeeld ICT-coördinator, taal- of rekenspecialist, of gedragsspecialist.
- Examinator of toetsontwikkelaar: Werk mee aan de ontwikkeling en afname van examens.
- LOB-coördinator: Begeleid leerlingen bij loopbaanoriëntatie en hun studiekeuze.
- Stagebegeleider: Help leerlingen met hun praktijkervaring in het mbo of vo.
- Zorgcoördinator: Speel een rol in de begeleiding van leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften.
Groei naar leiderschap
Wie leidinggevende ambities heeft, kan binnen het onderwijs verschillende stappen zetten. Je kunt beginnen als teamleider en vervolgens doorgroeien naar adjunct-directeur of schoolleider. Voor de meer beleidsmatige kant is er de mogelijkheid om bestuurder te worden, waarbij je verantwoordelijk bent voor meerdere scholen. Om deze stappen te maken, kun je een leiderschapstraining volgen, een schoolleidersopleiding doen en ervaring opdoen door betrokken te zijn bij schoolbrede projecten. Er zijn daarvoor meerdere opleidingen en ook ondersteuning bij bijvoorbeeld de AOb op het gebied van leiderschapsprogramma’s
- Teamleider: Verantwoordelijk voor een vaksectie of afdeling binnen de school.
- Adjunct-directeur: Ondersteunt de directie en heeft een coördinerende rol.
- Schoolleider/directeur: Eindverantwoordelijk voor de schoolorganisatie.
- Bestuurder: Werkt op bovenschools niveau en bepaalt het beleid van meerdere scholen.
Hoe groei je door?
- Volg een leiderschapstraining of een opleiding zoals de Schoolleidersopleiding Primair Onderwijs (SPO) of de Master Educational Leadership.
- Neem deel aan schoolbrede projecten en toon je leiderschapskwaliteiten.
- Zoek een mentor binnen het management om van te leren.
Andere functie binnen de school: LC of LD
Wil je groeien binnen je rol als docent? Dan kun je een LC- of LD-functie nastreven. Een LC-functie biedt de mogelijkheid om naast lesgeven ook een coachende en ontwikkelende rol te spelen binnen de school. Als LD’er ga je nog een stap verder en werk je mee aan beleidsontwikkeling, onderwijsvernieuwing en het begeleiden van collega’s. De functie-eisen zijn per school/bestuur geregeld. Vraag er eens naar op school of bij de PMR.
Wat betekenen LC en LD?
- LC (Leraar Coach): Een ervaren leraar die naast lesgeven ook taken uitvoert zoals begeleiding van collega’s, curriculumontwikkeling en schoolontwikkeling.
- LD (Leraar Deskundige): Een expertrol waarin je naast lesgeven ook op beleidsniveau adviseert, trainingen geeft en innovatieve onderwijsprogramma’s ontwikkelt.
Switch van school en vak
Soms wil je je carrière een andere richting geven. Dat kan door over te stappen naar een andere school of zelfs een ander vak. Met een pabo-diploma kun je bijvoorbeeld in sommige gevallen lesgeven in het vmbo of praktijkonderwijs. Heb je een tweedegraads bevoegdheid? Dan is het vaak mogelijk om zonder extra diploma les te geven in het mbo. Daarnaast kun je altijd een extra bevoegdheid halen door een verkorte lerarenopleiding te volgen. Als je binnen de school wilt switchen, zijn er ook mogelijkheden om over te stappen naar leerlingbegeleiding, zorgcoördinatie of beleidsontwikkeling.
Hoe kun je switchen?
- Van primair naar voortgezet onderwijs: Met een pabo-diploma kun je soms lesgeven in het vmbo of praktijkonderwijs. Voor andere vakken is een tweedegraads bevoegdheid nodig.
- Van VO naar MBO: Heb je een tweedegraads bevoegdheid? Dan kun je vaak zonder extra diploma lesgeven in het mbo.
- Nieuwe bevoegdheid halen: Volg een verkorte lerarenopleiding om een extra bevoegdheid te krijgen.
- Beroepsswitch binnen de school: Stap over naar leerlingbegeleiding, zorgcoördinatie of beleidsontwikkeling.
Flexibele loopbaan (Hybride loopbaan)
Niet iedereen wil fulltime in het onderwijs blijven werken. Steeds meer docenten kiezen voor een hybride loopbaan, waarbij ze lesgeven combineren met ander werk of ondernemerschap. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je naast je baan als docent trainingen geeft, lesmateriaal ontwikkelt of onderzoek doet. Ook zijn er mogelijkheden om werken in het bedrijfsleven te combineren met een baan in het onderwijs, bijvoorbeeld in vakken als techniek, ICT of economie. En vergeet niet de overheid en gemeentes die de expertise nodig hebben vanuit het onderwijs. Er zijn mooie functies gecreëerd als leraar-ambtenaar bij bijvoorbeeld OCW. Een hybride loopbaan biedt afwisseling, extra uitdaging en de mogelijkheid om ervaringen uit verschillende sectoren te combineren.