In Nederland gelden specifieke bevoegdheidseisen voor leraren in het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Er zijn (laatst eens geteld) 364 manieren om een bevoegdheid te verkrijgen om te kunnen werken in het onderwijs. Het opleidingslandschap in Nederland is divers van reguliere MBO of HBO opleidingen tot EVC trajecten, minor’s, ad pep en bijscholing. Om uiteindelijk kwalitatief goed onderwijs te kunnen realiseren moet een school voldoen aan de minimale opleidingseisen.
Er is veel discussie in het land rondom het lerarentekort en de inzet van niet onderwijsbevoegden voor de klas. Ik vind het zelf erg belangrijk dat we de juiste vakkrachten voor de klas hebben. Onderwijs is geen truukje waarbij je een beetje orde moet houden en dan komt het wel goed. Het vraagt een aanpassingsvermogen aan de leerbehoefte van leerlingen, waarbij de inhoud of het vak niet alleen centraal staan. In toenemende mate is het pedagogisch handelen doorslaggevend in afstemming met thuis. Dat vraagt om een startkwalificatie (=opleidingstraject) en daarna een leven lang leren.
Hieronder vind je een overzicht van de vereiste bevoegdheden per onderwijssoort en de uitzonderingen.
Primair Onderwijs (PO)
- Vereiste bevoegdheid: Pabo-diploma (Leraar Basisonderwijs)
- Bijzonderheden:
- Bevoegd voor alle vakken en groepen in het basisonderwijs.
- Lichamelijke oefening alleen volledig bevoegd indien aanvullende opleiding is gevolgd.
- Bevoegdheid om als vakleerkracht in het voortgezet onderwijs (vo) les te geven in bepaalde vakken. Met een pabodiploma en een certificaat “Groepsleerkracht onderbouw vmbo basis- en kader” kunt u lesgeven in de vakken Nederlands (alle lj), wiskunde-rekenen (eerste 3 lj), en de gekozen vakken bij het certificaat (Engels, Mens en Maatschappij, Mens en Natuur)
Voortgezet Onderwijs (VO)
1e en 2e graads bevoegdheden
- 1e graads bevoegdheid: Voor lesgeven in de bovenbouw van havo/vwo (havo 4-5, vwo 4-6).
- 2e graads bevoegdheid: Voor onderbouw havo/vwo, het vmbo en praktijkonderwijs.
- Bevoegdheidsroutes:
- Lerarenopleiding voortgezet onderwijs.
- Educatieve minor of module.
- Maatwerktrajecten voor pabo-gediplomeerden in het vmbo.
- Zij-instroom of bijscholingstrajecten.
Middelbaar Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie (MBO/BVE)
- Vereiste bevoegdheden:
- Lerarenopleiding voortgezet onderwijs (voor een vak in het vo → bevoegd voor alle vakken in mbo).
- Hoger onderwijs diploma + pedagogisch didactisch getuigschrift.
- Uitzonderingen: Zij-instroom is mogelijk.
Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO)
- Scholen zonder examenbevoegdheid: Pabo-diploma.
- Scholen met examenbevoegdheid (3 in Nederland): VO-bevoegdheid vereist.
- Aanvullende kwalificatie: Master Special Educational Needs (SEN).
Bijzondere Regelingen & Ontheffingen
- Conversietabel: Geeft aan welke diploma’s voor welke vakken gelden in het vo. De conversietabel is te vinden op deze pagina
- Ontheffingen: Kunnen worden aangevraagd voor eisen rondom benoembaarheid en bekwaamheidserkenning. Er bestaat ook een procedure voor erkenning van een vak dat niet in de conversietabel voorkomt. Daarover meer op de DUO-site
Voor meer details en het aanvragen van erkenningen of ontheffingen, ga naar DUO.
Lees meer over de soorten opleidingen die je kunt volgen in het volgende artikel.