Er zijn verschillende soorten taakbeleid:
- standaard model
- eenvoudig model/ kaderstellend
- gedifferentieerd model/ flexibel
- model met stippellijnen
- model met lesequivalenten
- vrij model
Door jarenlang bezig te zijn geweest met taakbeleid bij scholen is een aantal jaar geleden deze onderverdeling ontstaan, die grotendeels alle varianten ondervangt. Vanuit bestuurlijke kant wordt vaak ook hulp ingevlogen en op de website van PentaRho staat een bijna vergelijkbare indeling.
Een groot deel van de VO-scholen hanteert een taakbeleid dat kwantitatief van aard is (uitgedrukt in uren). Taakbeleid bestaat dan voornamelijk uit de taakomvang en de taakverdeling. Alle taken worden vastgesteld en verdeeld. Soms differentiëren scholen daarbij wel naar kenmerken van docenten, bijvoorbeeld om starters te ontzien of om de groep ouder werknemers te ontlasten.
De ruimte die de cao biedt voor andere invullingen wordt vaak nog onvoldoende ingevuld. Maar scholen zoeken wel steeds vaker naar alternatieven op het gebied van kwalitatief taakbeleid om de werkdruk te verlagen bij docenten.
Uit ervaring blijkt dat kwantitatieve modellen (uurtje factuurje) een schijnwerkelijkheid creëren. Zeker de traditionele modellen waarin minitieus gepoogd wordt taken te beschrijven om zo een goede werkverdeling tot stand te brengen. Maar helaas is ons systeem (CAO, WOVO (o.a. Onderwijstijd) op inzet en verantwoording van tijd geënt. Elke vorm van een kwantitatieve benadering betekent dat de wettelijke kaderstelling dan goed ingeregeld moet zijn. Ook levert het gebruik van hulpprogramma’s als Foleta ook een getalsmatige dynamiek op. Vooral de ondoorzichtigheid aan de werknemerskant (hoe de rekensommen achter de inzet worden vormgegeven) is een belangrijk aandachtspunt.
Standaard en Eenvoudig/ kaderstellend model
Deze twee modellen kenmerken zich doordat ze de CAO VO (vooral die van jaren geleden) volgen in de cohorten die erin moeten: les, opslagfactor, deskundigheidsbevordering en schooltaken. Kenmerken: vaste lesdefinitie, vaste opslagfactor, 166 uur deskundigheidsbevordering (als dit niet veranderd is naar de huidige 83 uur die in de cao staat), taken genormeerd en beschreven.
De uitwerking is bij de standaard modellen verschillend. Ik ken taakbeleid dat in de beschrjiving niet meer dan 2 A4tjes in beslag neemt en ik ken boekwerken van 30 pagina’s. Overigens zegt dat niets over de tevredenheid van de gebruikers.
Bij eenvoudige of kaderstellende modellen worden vaak algemene kaders neergezet waaraan voldaan moet worden, richtinggevend eerder dan voorschrijvend. In sommige opzichten kan de eenvoudige beschrijving en opmaat zijn naar individuele invulling of team invulling zoals in het vrije model.
Gedifferentieerd taakbeleid/ Flexibel model
bij deze vorm van taakbeleid wordt rekening gehouden met de verschillen tussen docenten, opleiding, klassen en het niveau. De basis van het gedifferentieerd taakbeleid is een standaard of een kaderstellend beleid. De afdelingen binnen de school worden niet gelijk geacht, de inzet van docenten is verschillend. Bovenop deze basis is er differentiatie mogelijk. Je moet dan denken aan specifieke afspraken die verschillend zijn als je bijvoorbeeld onderbouw Lichaamlijke opvoeding geeft vs iemand die in de bovenbouw Nederlands geeft. Dat kan uitgedrukt worden in bijvoorbeeld verschillen in opslagfactor.
Binnen het flexibel model wordt de les opgedeeld in contactmomenten met leerlingen op verschillende manieren. Binnen het taakbeleid is er de ruimte om deze verschillende vormen van contact aan te bieden, met een eigen lesdefinitie en gedifferentieerde opslagfactor. In dit model is gekozen voor drie verschillende lesdefinities: (1) vakuren; (2) mentorles en lesbegeleiding; (3) overige contactmomenten met leerlingen.
In combinatie met het gedifferentieerde model betekent dat er verder onderscheid gemaakt wordt tussen de verschillende lessen en andere soorten leerlingactiviteiten.
Stippellijnen model
in het model stippellijnen wordt een verband gelegd tussen bijvoorbeeld alle leerlingactiviteiten (vallend onder de onderwijstijd) zoals lessen, andere vormen van begeleiding en coaching. In plaats van alleen te spreken over lessen (die vallen onder de lesdefinitie) wordt het cohort uitgebreid. De stippellijn bestaat er uit dat als er meer lessen gegeven worden er minder gecoached wordt. De normjaartaak, zoals gesteld in de cao-vo, is het uitgangspunt. In sommige opzichten wordt dit bijvoorbeeld ook gedaan tussen lessen en taken (in beperkte mate). Het voordeel hiervan is dat je in overleg kan schuiven zodat indien gewenst iemand meer lessen verzorgd en minder taken doet (of andersom). Uiteraard zal dit beschreven moeten worden in bandbreedtes..
lesequivalenten
Dit model vertaalt alle taken in een eenheid lessen. De eenheid is dus de tijd die staat voor een les op jaarbasis. Het uitdrukken in blokken i.p.v. uren heeft als voordeel dat je geen semi-gedetailleerde beschrijving in uren hebt, maar overzichtelijke taken. Bij een fulltime baan wordt de maximale lessentaak bepaald. Iemand die de maximale lessentaak uitvoert met alles wat daarbij hoort en die zijn deel doet van de kleine verdeelklusjes, doet genoeg. De kleinste eenheid kan bijvoorbeeld 0,5 les zijn.
Vrij model
het vrije model is een systeem waar het team grote zeggenschap heeft. Door middel van overleg in teams wordt een gezamenlijke taaktoedeling bereikt. Dit model stelt hoge eisen aan het democratische proces, want het gehele systeem is bespreekbaar. De professionele ruimte zoals vastgelegd in het professioneel statuut moet helder zijn. Op school moet een professionele cultuur zijn. Niet alleen in de beschrijving, maar terug te vinden in gedrag en processen op de werkvloer. Zorgen tav dit beleid zijn individuele rechten van werknemers, uitzonderingen waar een werkgever bepalend in is (bijvoorbeeld medisch) en procedures om bezwaar te maken zonder onder de groepsdruk ten onder te gaan.