Aanpakken die leiden tot het terugdringen van werkdruk
Er zijn een aantal in het oog springende zaken die kunnen leiden tot verlaging van werkdruk. Soms zijn dit erg voor de hand liggende zaken die iedereen wel kan bedenken. Echter merk je dat, daar waar maatregelen worden genomen die inhoud geven aan de aanpak, er ook iets gebeurt met de werkdruk. Daar waar het een papieren tijger is, gebeurt er niks. De aanpak van werkdruk is geen dik rapport, maar een set maatregelen die ingezet worden.
Professionele ruimte vergroten en aansluiten bij wensen en competenties van de leraren
De overheid verstaat onder professionele ruimte: “De interne zeggenschap van de leraar ten aanzien van het ontwerp en de uitvoering van het onderwijskundig en kwaliteitsbeleid van de school”.
Als docenten mee mogen bepalen hoe hun takenpakket eruit ziet, ervaren minder werkeisen/ werkdruk en voelen ruimte voor professionele ontwikkeling. Dit blijkt uit een onderzoek naar taakbeleid en werkdruk onder vo leraren. Omgaan met werkdruk gaat beter als op school rekening gehouden wordt met de persoonlijke interesse en voorkeur voor bepaalde taken, de geschiktheid (competenties) om deze taken uit te voeren en ook de privéomstandigheden van docenten.
Ook levert het inspelen op de levensfase van een docent met wellicht verschillende ambities een vermindering van werkdruk op.
Docenten ervaren zeggenschap over invulling van het werk als erg prettig. Als je dat vertaalt naar taakbeleid betekent dat docenten zelf en als team vanuit de professionele ruimte maatregelen kunnen benoemen op individueel en op team en schoolniveau die werkdruk kunnen verlagen.
Jobcrafting: regie nemen over vormgeving van je werk
Jobcrafting, in het Nederlands ook wel baanboetseren genoemd, is een manier waarop een individu zelf zijn baan herstructureert. Dit kan doordat de werknemer aanpassingen aanbrengt in zijn taken of dat er aanpassingen gemaakt worden in de samenwerking. Hierdoor wijzigt het cognitieve beeld dat hij van zijn werk heeft.
Lees ook het bericht hierover om zelf aan de slag te gaan met jobcrafting
De vormgeving van je werk is van groot belang en de algemene voorgeschreven structuren zijn vaak niet voor iedereen even toepasselijk. Job crafting houdt in dat medewerkers de ruimte krijgen om – al dan niet in samenspraak met collega’s en leidinggevenden – de regie te nemen over de vormgeving van hun werk. Zij kunnen hun werk dan beter afstemmen op hun eigen sterkte, voorkeuren, drijfveren en passies. Job crafting is een manier voor docenten in het vo om de negatieve effecten van werkdruk weg te nemen, door de hulpbronnen te verhogen, zoals collegiale steun en autonomie. Onderzoek van Van Wingerden, e.a. (2013) laat zien dat 80% van de cursisten aan een training job crafting na de training minder werkdruk bleek te ervaren. De onderzoekers leggen uit dat het is omdat medewerkers invloed kunnen uitoefenen op de vormgeving van hun werk. Daarvoor is autonomie en zeggenschap (professionele ruimte) van groot belang en gedrag van leisinggevenden ook.
Het onderwijs anders organiseren
Rust, Reinheid en Regelmaat is een veel gehoorde uitspraak over een goede onderwijscultuur. Een bepaalde consistentie in aanpak en voorspelbaarheid van gedrag is voor leerlingen goed. Dat kan hand in hand gaan met onderwijsvernieuwing. Dit zegt echter niets over onderwijsvernieuwing. De reden voor onderwijsvernieuwing echter wel. Veranderend onderwijs kan voorkomen uit een veranderende maatschappij, andere eisen aan examens, veranderende omstandigheden. Dat betekent dat de ontwikkeling eigenlijk centraal moet staan en dat docenten aan het roer staan van die veranderingen. Daar waar ruimte is en wordt geboden, daar waar docenten eigenaar zijn van de keuzes ontstaat tevredenheid.
De systemen die wij gebruiken in scholen (Lumpsum, verantwoording, administratie, passend onderwijs, AVG enz) lijken beperkingen aan te brengen in de onderwijsorganisatie. Ervaring leert echter dat het goed toepassen van regelgeving, nadat onderwijs ontwikkeld is, weer leidt tot een verminderde werkdruk.
Door taakdifferentiatie, bijvoorbeeld het werken in units of multidisciplinaire teams, kunnen leraren eerder doen wat ze zelf leuk vinden of waar ze goed in zijn. Dit kan zorgen voor een besparing van de docententijd (Van den Berg e.a., 2017; Van den Berg e.a., 2019). Een kanttekening is hier op zijn plaats: vrijheid en deelname om nieuwe lessen, methodes en materialen te ontwikkelen kan resulteren in zowel een minder sterk ervaren werkdruk, als het omgekeerde, omdat leraren weleens te veel van zichzelf vragen (Van den Berg e.a., 2019).
Met dank aan kennisrotonde voor inspiratie
TNO 2015
Ook in het onderzoek van TNO in 2015 ‘werkdruk in het VO’ worden aanbevelingen gedaan voor de aanpak van werkdruk. Lees dit bericht